رادیوگرافی قفسه سینه (CXR) در بیماری قلبی: بخش ۱
مقدمه
با وجود پیشرفتها در روشهای مختلف تصویربرداری، رادیوگرافی قفسه سینه همچنان یک ابزار تشخیصی اولیه مهم در بیماران قلبی است. تفسیر رادیوگرافی قفسه سینه شامل بررسی نشانگرهای جانبی، تعیین نمای تصویر (PA، AP یا خوابیده)، ارزیابی کفایت فنی فیلم (میزان نوردهی، چرخش، دم یا بازدم)، شناسایی و ارزیابی موقعیت وسایل پزشکی، طبقهبندی ناهنجاریهای شناسایی شده، بررسی فیلمهای قبلی و مشکوک شدن به بیماری قلبی بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده است. این مقاله راهنمایی برای تفسیر سیستماتیک رادیوگرافی قفسه سینه و مروری بر علائم رادیولوژیک کلاسیک بیماری قلبی ارائه میدهد.
خلاصه مقاله |
الف. تمایز بین فیلم دم و بازدم/ساختارهای دیده شده در نمای PA و جانبی |
ب. تشخیص بزرگ شدن حفرههای قلبی |
ج. تشخیص فشار خون شریان ریوی (PAH)، فشار خون وریدی ریوی (PVH) و عروقبندی |
د. تشخیص کاردیومیوپاتی و بیماریهای پریکارد |
ه. تشخیص بیماریهای ریوی و آئورت |
و. رادیوگرافی در بیماریهای مادرزادی قلب |
- تمایز بین فیلم دم و بازدم و ساختارهای دیده شده در نمای AP و جانبی
نمای PA |
نمای AP |
در بیماران ایستاده |
در بیماران خوابیده |
خارهای مهرهای برجستهتر |
جسم مهرهها واضح |
کتفها از ریهها جدا |
کتفها همپوشانی دارند |
ترقوهها افقی هستند |
ترقوهها مایل هستند |
حباب گاز در فوندوس با سطح مایع-هوا واضح |
حباب گاز در آنتروم |
کاردیومگالی ظاهری ندارد |
کاردیومگالی ظاهری |
همپوشانی ترقوه و دنده اول |
برجسته نیست |
سایه همراه ترقوه |
غایب |
- ارزیابی کاردیومگالی و بزرگ شدن حفرههای قلبی
- ارزیابی کاردیومگالی
به طور معمول کمتر از ۰.۵۵ |
بیشتر از ۰.۵۵ در بزرگسالان – کاردیومگالی |
بیشتر از ۰.۶۰ در نوزادان – کاردیومگالی |
هرگونه افزایش در قطر عرضی قلب بیش از ۲ سانتیمتر در مقایسه با رادیوگرافی قبلی |
در سنین بالا و آمفیزم، قطر عرضی قلب بیش از ۱۵.۵ سانتیمتر در مردان و بیش از ۱۲.۵ سانتیمتر در زنان |
نمونه بالینی: علل کاذب بزرگ شدن قلب
- فیلم پرتابل
- چاقی
- پکتوس اکسکاواتوم
- سندرم پشت صاف
- آسیت
- دم ناکافی
- پد چربی اپیکارد بزرگ
- عدم وجود پریکارد
نمونه بالینی: علل میکروداردی
- نوع طبیعی
- سوءتغذیه شدید و کمآبی
- بیماری آدیسون
- آمفیزم
- پریکاردیت کنستریکتیو
- ارزیابی بزرگ شدن دهلیز راست
معیارهای عمودی |
(i). حاشیه دهلیز راست بیش از ۳ فضای بین دندهای گسترش مییابد |
(ii). حاشیه دهلیز راست بیش از ۵۰ درصد از حاشیه راست قلب |
معیارهای افقی |
(i). حاشیه دهلیز راست ۳.۵ سانتیمتر فراتر از حاشیه جانبی مهرهای گسترش مییابد |
(ii). حاشیه دهلیز راست ۵.۵ سانتیمتر فراتر از خط میانی مهرهای گسترش مییابد |
(iii). دهلیز راست بیش از یک سوم نیمقفسه سینه راست را اشغال میکند |
(iv). تحدب دهلیز راست بیش از ۵۰% ارتفاع قلبی-عروقی است |
- ارزیابی بزرگ شدن دهلیز چپ
(i). پهن شدن کارینا (طبیعی ۴۵-۷۵ درجه) |
(ii). بالا رفتن برونش چپ |
(iii). صاف شدن حاشیه چپ |
(iv). سایه دهلیزی دوگانه (سایه در سایه) |
درجه ۱ – کانتور قلبی دوگانه |
درجه ۲ – دهلیز چپ (LA) به حاشیه دهلیز راست (RA) میرسد |
درجه ۳ – دهلیز چپ (LA) از حاشیه راست قلب فراتر میرود (علامت فرار دهلیزی) |
(v). آئورت نزولی را به چپ و مری را به راست جابجا میکند که در بلع باریم دیده میشود |
- ارزیابی بزرگ شدن بطن راست
(i) نمای PA |
۱. زاویه کاردیوفرنیک حاد است. |
۲. چرخش ساعتگرد قلب باعث میشود بطن راست (RV) قسمت میانی حاشیه چپ قلب را تشکیل دهد |
(ii) نمای جانبی راست |
۱. محو شدن فضای رتروسترنال |
(iii) نمای جانبی چپ |
• اندازهگیری ریگلر ۱۷ میلیمتر یا کمتر خواهد بود |
• اندازهگیری ریگلر ۷.۵ میلیمتر یا بیشتر خواهد بود |
• نسبت آیلر ۰.۴۲ یا کمتر است |
- ارزیابی بزرگ شدن بطن چپ
نمای PA |
(الف) حاشیه چپ قلب بزرگ شده و محدبتر میشود که منجر به کاردیومگالی میگردد |
(ب) حاشیه چپ قلب به گنبد چپ دیافراگم فرورفته است |
(ج) بخش آپیکال گرد شده |
(د) زاویه کاردیوفرنیک مبهم است |
نمای جانبی |
(الف) بطن چپ از قسمت تحتانی و خلفی بزرگ میشود |
(ب) اندازهگیری ریگلر A بیش از ۱۷ میلیمتر است |
(ج) اندازهگیری ریگلر B کمتر از ۷.۵ میلیمتر است |
(د) نسبت آیلر بیش از ۰.۴۲ میشود |
نمای مایل چپ (LA Oblique) بزرگ شدن خفیف بطن چپ – محو شدن فضای رتروکاردیال |
بزرگ شدن متوسط بطن چپ – سایه قلب ستون فقرات را میپوشاند |
بزرگ شدن شدید بطن چپ – سایه قلب از ستون فقرات فراتر میرود |
نمونه بالینی: تشخیص افتراقی پر شدن فضای رتروسترنال در CXR جانبی
- اتساع بطن راست (RV)
- TGA
- آنوریسم آئورت صعودی
- تودههای غیرقلبی-عروقی مانند لنفوم و تیموما
- ارزیابی فشار خون شریان ریوی و وریدی و عروقبندی
- ارزیابی فشار خون شریان ریوی
• شریان ریوی اصلی برجسته |
• شریان ریوی نزولی راست |
بیشتر از ۱۷ میلیمتر در مردان و بیشتر از ۱۶ میلیمتر در زنان. |
• هرس شدن شریان ریوی محیطی. |
• کاهش فضای رتروسترنال در نماهای جانبی به دلیل اتساع بطن راست (RV) |
نمونه بالینی
- معیارهای اکو برای شریان ریوی متسع > ۲۲ میلیمتر
- معیارهای سیتیاسکن برای شریان ریوی متسع > ۲۶ میلیمتر
- ارزیابی فشار خون وریدی ریوی
طبقهبندی PVH لری الیوت |
||
درجه رادیوگرافیک PVH |
بیماری حاد فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) (میلیمتر جیوه) |
بیماری مزمن فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) (میلیمتر جیوه) |
درجه ۱ |
۱۳-۱۷ |
۱۳-۱۷ |
درجه ۲ |
۱۸-۲۵ |
۱۸-۳۰ |
درجه ۳ |
>۲۵ |
>۳۰ |
درجه ۴ |
هموسیدروز و استخوانی شدن |
PVH طولانی مدت |
درجه ۰ – فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) < 12 میلیمتر جیوه وریدهای ریوی لوب فوقانی کمتر از وریدهای لوب تحتانی برجسته هستند |
درجه ۱ – فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) ۱۳-۱۷ میلیمتر جیوه توزیع مجدد جریان خون با سفالیزاسیون «علامت شاخ گوزن» ۱. افزایش مقاومت در برابر جریان به دلیل ادم بینابینی ۲. هیپوکسی آلوئولی در لوبهای تحتانی باعث انقباض عروقی رفلکسی میشود ۳. انقباض عروق کوچک به دلیل رفلکس دهلیز چپ (LA) یا ورید ریوی |
درجه ۲ – فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) ۱۸-۲۵ میلیمتر جیوه ۱. ادم بینابینی ۲. کافینگ پریبرونشیال ۳. خطوط کرلی A, B, C
|
درجه ۳ – فشار گوه مویرگی ریوی (PCWP) > ۲۵ میلیمتر جیوه ۱. ادم آلوئولی
|
خطوط کرلی A |
خطوط کرلی B |
مجاری لنفاوی متسع در سپتومهای ادماتوز که از لنفاتیکهای محیطی به گرههای هیلار مرکزی میروند به سمت هیلوم اختصاصیت کمتر برای فشار خون وریدی ریوی |
خطوط افقی ضخامت ۱-۳ میلیمتر عمود بر سطح پلور به سمت زاویه کوستوفرنیک تجمع مایع در سپتومهای بین لوبولی و لنفاتیکها اختصاصیت بالا برای PVH |
- ارزیابی پرخونی ریوی
• عروق ریوی گشاد و پرپیچوخم هستند و تا یک سوم محیطی ریهها گسترش مییابند |
• قطر شریان ریوی بزرگتر از برونش همراه آن است |
• نسبت قطر شریان ریوی نزولی راست به قطر نای > ۱ |
• نماهای انتهایی (End-on) > ۳ در یک میدان ریوی و > ۵ در هر دو میدان ریوی. |
- ارزیابی کمخونی ریوی
• شریان ریوی کوچک |
• حفره ریوی خالی |
• عروق ریوی کوچک |
• ریه بیش از حد شفاف |
• نمای جانبی کاهش عروق هیلار را نشان میدهد |